INTERVIEW: Scott Henderson

Објавено во „Нова Македонија“ на 27.10.2016

Изразот и звукот се поважни

од техниката во блузот

Scott Henderson е еден од најголемите, најпознати и највлијателни гитаристи во историјата на модерната музика. Тој е израснат во ерата на блузрок-музиката, кога таа беше на врвот на својата популарност. Scott е роден во 1954 година, а студиите ги завршува на Универзитетот во Флорида, по што се сели во Лос Анџелес, каде што настапува со Chick Corea во неговата група Chick Corea's Elektric Band. По завршувањето на соработката со него, Henderson почнува да свири со Joe Zawinul во неговиот познат состав Zawinul Syndicate.

Во 1984 година година, заедно со Gary Willis , ја оформува групата Tribal Tech со која снима девет албуми и постигнува планетарен успех. Во 1991 година влијателниот музички магазин Guitar World го прогласи за најдобар светски џез-гитарист, а наредната беше прогласен за најдобар светски џез-гитарист во годишниот избор на влијателниот музички магазин Guitar Player.

Неговиот најнов соло-проект е Scott Henderson trio, чија музика се движи низ фанк и џез-фузијата, со многу музички бранови. Токму со овој проект Henderson на 30 октомври 2016 година, ќе се претстави и пред македонската публика, а концертот ќе се одржи во Домот на АРМ.

На 30 октомври ќе настапите во Скопје со своето трио. Што може да очекува овдешната публика од овој концерт?

- Драго ми е што доаѓам во Македонија и можам да ви ветам дека концертот ќе биде одличен. Тоа ќе биде комична претстава во која ќе ја соголам душата.

Вашата музика претставува невообичаен спој на фанк и рокенрол, претставен низ призмата на блузот и џезот. Колку различните музички правци влијаат на вас како музичар и композитор?

- Музика е музика без разлика на стилот. Ако се свири со ум и со срце, тогаш резултатите ќе бидат видливи. Дури и џезот и класичната музика имаат поголеми резултати од рокот или блузот, бидејќи се свири со истата интенција што раскажува еден вид духовна приказна.

Блузот е музика што со децении ги искажува болката и тагата, а наедно е и оружје со кое се бориме против неправдите и естаблишментот. Мислите ли дека токму блузот е најзаслужен за раѓањето на новите музички правци?

- Сигурно е дека блузот има големо влијание на начинот на кој ја слушаме музиката, но не е неопходна состојка во големите дела или изведби. Не очекувам да слушнам блуз изведба на дело од Mozart, но тоа не го прави делото помалку релевантно.

Познат сте по вашата исклучителна гитарска техника. Колку таа техника, начинот на свирењето и пристапот кон инструментот се важни за секој музичар, а особено за оние што свират блуз?

- Техниката не е толку битна во блузот, бидејќи тука се работи повеќе за изразувањето и звукот. Всушност моите студенти имаат подобра техника од мене како и многу други модерни рок-изведувачи што ја користат техниката на свирење со две раце или со удирање.

Во Скопје доаѓате со вашето трио, но тоа што го свирите сега се разликува од музиката од времето на групата Tribal Tech. Дали триото претставува продолжение на Tribal Tech или станува збор за сосема различен проект?

- Ова не е никакво продолжение на Tribal Tech, иако во основа тоа е истиот тип на музика. За разлика од претходниот бенд, сега сме само тројца и немаме клавијатурист. Мислам дека трио е поголем предизвик, бидејќи енергијата е многу поголема. На концертите не изведуваме песни од периодот на Tribal Tech, туку свириме комплетно нови композиции создадени за ова трио.

Голем дел гитаристи на своите концерти, па дури и на албумите, изведуваат познати песни на други музичари. Дали мислите дека тоа е во ред доколку човек професионално се занимава со музика и зад себе има долгогодишна кариера?

- Мислам дека за еден музичар е побитно да свири свои дела отколку некои хитови, но понекогаш е добро музичарот да се втруне во песна што публиката добро ја познава. Тоа им дава на слушателите референца да може да споредуваат со она што го слушнале од други изведувачи.

Никогаш не сум бил обожавател на Bob Dylan Како ја коментирате одлуката на Шведската академијата оваа година Нобеловата награда за литература да му ја додели на Bob Dylan? - Јас никогаш не сум бил негов обожавател и затоа е подобро да не коментирам ништо за оваа одлука на Шведската академија. Ќе ја цитирам само големата музичарка Joni Mitchell, која вели: „Bob не е воопшто автентичен. Тој е плагијатор, и неговото име и глас се лажни. Сè во врска со Bob е една голема измама“.

INTERVIEW: Ian Gillan

Објавено во „Нова Македонија“ на 19.10.2016

Давам отпор

кога некој сака да ме етикетира

Легендарниот пејач на култната британска група Deep Purple, Ian Gillan, е еден од највпечатливите светски вокали на сите времиња, кој и по половина век на сцената сè уште е неприкосновен и е инспирација за повеќе генерации музичари и пејачи. На 5 ноември 2016 година, тој повторно доаѓа во Скопје, но овој пат не со својот матичен бенд, туку со еден уникатен концепт. Тој ќе ги пее песните од Deep Purple, придружуван од бендот на пијанистот Don Airey и од оркестарот на Македонската филхармонија, под диригентската палка на Британецот Stephen Bentley-Klein.

На концертот во салата Борис Трајковски ќе може да се чујат големите хитови на групата што ги постави темелите на хардрок-музиката, меѓу кои: Smoke On The Water, Strange Kind Of Woman, Black Night, Perfect Strangers и многу други.

Талентираниот Gillan е роден во Хаунслоу, Англија, и пораснал во куќа исполнета со музика. На почетокот од својата музичката кариера бил под влијание на Elvis Presley, Little Richard, Buddy Holly и многу други. Во 1965 година станува член на групата Episode Six, каде што го запознава басистот Roger Glover. Оттогаш почнува да го учи музичкиот занает и да настапува со по пет концерти во една ноќ, а по осум за викендите. Ian Gillan станува член на Deep Purple во 1969 година, кога оваа група го почнува својот најуспешен период. Во тој период бендот ги објави албумите Deep Purple in Rock, Fireball, Machine Head, со кои направи пресвртница на светската музичка сцена.

Во пресрет на новата средба со македонската публика закажана за 5 ноември во салата Борис Трајковски, легендарниот Ian Gillan, во ексклузивното интервју за Нова Македонија, зборува за новиот проект, за искуствата и за големината на групата, како и за своето гледиште и развојот на хардрокот, музичкиот правец што беше трасиран токму од Deep Purple.

На 5 ноември повторно ќе настапите во нашата земја, но овој пат во една поинаква комбинација, заедно со бендот на пијанистот Don Airey и со Македонската филхармонија. Што очекувате од овој концерт, бидејќи овдешната публика ве нема чуено во вакво издание?

- Ова за мене е навистина возбудливо, бидејќи, освен хитовите, можам да изведувам и материјал што никогаш не бил изведуван, или пак мошне ретко, од Deep Purple. Меѓу тие песни се наоѓаат и Razzle Dazzle, Anya, The Unwritten Law, но тука се и некои навистина посебни „парчиња“ што се производ од моето соло-работење како: No More Cane on the Brazos, Hang me out to Dry, Day Late and a Dollar Short и др. Си зедов пауза од мојот ангажман во Deep Purple, по што ми беше понудена оваа турнеја, а јас ја зграпчив можноста со две раце. Одвај чекам да видам што вие мислите во Македонија за овој проект.

Ваквиот концепт воопшто не е новина за вас, бидејќи уште во 1969 година со Deep Purple направивте концерт со оркестарот на Кралската филхармонија во Лондон. Која е потребата за еден легендарен рок-музичар и пејач да прави концерти од ваков тип?

- Некои од песните што ги споменав едноставно плачат за оркестар. Тие беа напишани со таков наплив на сензитивност за динамиката и содржината што сите ние се обидуваме да ја пренесеме, но идејата за ваква фузија е вистинска можност што не треба да се испушти. Моето искуство не е лимитирано со ниеден посебен жанр или стил. Пораснав во куќа исполнета со музика. Дедо ми пееше бас-баритон во опера, чичко ми беше џез-пијанист и свиреше главно буги-вуги, а баба ми беше инструкторка по балет, поради што се изнаслушав Чајковски. Јас, пак, бев момче што пееше сопран со црковниот хор. Не ги заборавив овие нешта кога ги слушав Elvis Presley, Chuck Berry и сите други блуз и соул-артисти што извршија големо влијание врз мене во годините кога се формирав како уметник.

Која е разликата меѓу класичен рокенрол-концерт и концерт со филхармониски оркестри?

- По природата на нештата тука има помалку од филозофијата јас тебе - ти мене. Оркестарот функционира по принципот читање партитура, така што тука нема многу простор за импровизации, но, од друга страна, тоа е можност што нуди екстра-динамика и богатство на звуци и текстура. И секако, го имаме и одличниот бенд на Don Airey, кој самиот по себе е извор на сила и инспирација. Искрено, навистина ме лазат морници по грбот при самата помисла на тоа.

На концертот ќе пеете и изведувате песни од Deep Purple, но колку овие песни, кои се сметаат за класика во хардрок-музиката, може повторно да предизвикаат нова возбуда кај луѓето што повеќе ги знаат и ги почитуваат оригиналните верзии?

- Сметам дека песните се различни, но тие не се ниту подобри ниту полоши, туку се само повозбудливи верзии на оригиналот. И вие самите треба да одлучите. Немојте да заборавите дека јас ги имам напишано сите овие песни во соработка со моите пријатели и ни на крајот на паметот не ми паѓа да направам нешто со што би ја потценил нивната работа. За мене ова е возбудливо патување надвор од мејнстрим рокенрол-културата. Едноставно ова е авантура, возење по живописните краишта.

Многумина сметаат дека ваквата форма со големи оркестри е кулминација на Deep Purple. Сметате ли дека можеби тоа е вистинскиот израз на групата, но и ваш, како вокалист, што може да ги издржи сите овие предизвици?

- Јас искрено немам такви грандиозни идеи. Сметам дека ова е само една авантура со многу добра забава.

На светската музичка сцена сте активен речиси половина век. Како се справувате со предизвиците што ги носи новото време и што е тоа што ве мотивира и ден-денес?

- Јас само сакам да пеам и да изведувам песни заедно со познати и големи музичари. За тоа сум сонувал уште кога бев мал и овие детски сништа и фантазии ги имам и денес, така што не ми недостига мотивација. Сè уште ме фаќа трема за време на ручекот на самиот ден на шоуто. Искрено, не сметам дека новите времиња наметнуваат и некои нови предизвици.

Како гледате денес на хардрокот како музички жанр?

- Ја разбирам потребата од етикетирање на нештата и хардрокот е во ред. Но самото етикетирање може да биде доста ригидно и не дозволува процес на развојност на еден бенд или соло-уметник. Никогаш не сум сакал и никогаш нема да сакам да пеам или да пишувам една иста работа секој ден. Честопати ме воодушевува тоа што луѓето нè доживуваат поинаку од тоа како ние се доживуваме себеси. Целиот мој живот се борам против институционализирањето и затоа нормално е да давам отпор кога некој сака да ме етикетира. Сум слушал некои неверојатни бендови и пејачи во живо изминатава година и сите тие се обидуваат да стават сопствен печат на нивната музика, без разлика на фактот што апсорбирале сè во текот на своите развојни години. Како жанр хардрокот се држи доста добро, бидејќи не се обидува да ги задуши новите изведувачи, а неговите следбеници се веројатно многу потолерантни отколку другите преодни форми. Мојата порака е: Уживајте во рок-музиката и не анализирајте ја премногу!

INTERVIEW: Steel Temple

Објавено во „Нова Македонија“ на 07.10.2016

Не сме ничии робови

Македонската хевиметал-група Steel Temple конечно го објави својот втор албум, кој обожавателите го чекаа повеќе од една деценија. Групата во изминатиов период направи неколкугодишна пауза, но затоа сега се враќа на сцената со одличен албум. Промоцијата на албумот насловен Nobody’s Slaves ќе се одржи на 8 октомври 2016 година во кафе-барот Ван Гог во Скопје. До крајот на годинава ќе следува и голем промотивен концерт, откако ќе спласнат впечатоците и ќе се консолидираат редовите на бендот, бидејќи пред извесно време нивниот гитарист Дениз Адил си замина од групата и се насочи кон соло-кариера. Но, како што велат преостанатите момци, тој секогаш ќе биде нивни пријател и добредојден во семејството Steel Temple. Со албумот Nobody’s Slaves членовите на бендот, пејачот Фили Филиповски, тапанарот Урош Вељковиќ, клавијатуристот Дарко Поповски-Блуз, басистот Маријан Петровски и веќе поранешниот гитарист Дениз Адил, овој пат ќе го покажат новото лице на Steel Temple, на музички и на текстуален план.

Новиот албум доаѓа 12 години по деби-изданието. Зошто направивте толку долга пауза меѓу двата албума и дали песните се комплетно нови или некои се стари верзии?

Урош: Повеќето од песните се стари, а некои се уште од 2005 година. Доста од нив се преработени, за да можат да звучат помоќно, поконцизно и помодерно, односно да бидат пометалски песни. Всушност, сиот овој материјал веќе еднаш го снимивме во 2006 година, но таа верзија на албумот никогаш не ја објавивме. Сега, една деценија подоцна, конечно решивме албумот да се појави на пазарот, но песните моравме да ги доработиме. Кога ја преслушавме старата верзија, сфативме дека на песните им недостига нешто и моравме да ги дотераме. Некои се речиси комплетно различни од претходните во однос на аранжманите.

Дарко (Блуз): Првата верзија на албумот ја снимивме во годината кога настапивме како предгрупа на Whitesnake, во 2006 година, во Скопје. За жал, не ја искористивме таа можност и потоа направивме пауза од 3-4 години. Откако го преслушавме материјалот ни стана јасно дека тој не ни ги задоволува нашите сегашни критериуми. Почнавме со проби и на секое доаѓање песните претрпуваа промени. Сите бевме едногласни дека материјалот треба да се пресними. Инаку, со снимањето почнавме во 2013 година и не се брзавме многу, затоа што сакавме албумот да звучи и да излезе како што треба.

Албумот ќе ја носи етикетата на швајцарско-српската издавачка куќа Miner records, која објавува изданија на големи светски метал-имиња. Како успеавте да дојдете до нив?

Дарко (Блуз): Се решивме на ваков чекор со странска издавачка куќа пред сè поради тоа што кај нас во Македонија има само неколку издавачки куќи, кои, рака на срце, и не се баш заинтересирани за ваков вид музика и воопшто за алтернативна музика.

Урош: Материјалот веќе беше снимен, но не беше измиксан, кога ми се јави еден пријател и колега од друг наш метал-бенд да ми понуди соработка. Тој ми ја посочи издавачката куќа Miner records. Првиот човек на издавачката куќа е Србин, но таа е регистрирана во Швајцарија и објавува албуми за европскиот и светскиот пазар. Исконтактиравме со него и тој ни понуди одлични услови за соработка, така што за кратко време го потпишавме и договорот. Steel Temple е првиот македонски бенд чиј албум се појавува под етикетата на оваа издавачка куќа, иако претходно албумите на Верка и на Chromatic Point беа лиценцно реобјавени за Miner records откако беа издадени тука во Македонија.

Која е музичката и текстуалната порака на албумот?

Урош: За жал, во денешно време многу малку автори и слушатели обрнуваат внимание на текстот и на пораката, но ние не спаѓаме во таа категорија. Текстовите ги пишуваме јас и Блуз и се различни. Јас најчесто пишувам за социјални проблеми, додека Блуз отсекогаш повеќе го интересирала фантазијата, сонот, надреалноста... Кога ќе се соединат тие две работи, се добива одличен производ. Никогаш не се фокусираме само на една приказна.

Дарко (Блуз): Кога почнавме со снимањето не се насочивме да правиме концептуален албум, сепак тој има музички континуитет и кога ќе се преслуша целиот ќе се сфати дека тоа е една приказна. Овој албум се разликува и музички и текстуално од претходниот. Овој пат сме многу поконцизни и постегнати. Сите песни ги работиме заедно, а не поединечно, и затоа на албумот пишува дека автор на музиката е Steel Temple , иако најголемиот товар при компонирањето на музиката падна на мене и на гитаристот Дениз Адил.

Дали музиката и текстовите на албумот Nobody’s Slaves се само отсликување на актуелната состојба или се оружје со кое се борите против неправдите и проблемите?

Урош: Ние не сме ничии робови и секако дека музиката и текстовите се еден вид оружје. Но, од друга страна, со овој албум сакаме да се докажеме и како музичари. За разлика од пред десетина години, сега сме позрели и размислуваме на друга фреквенција. Затоа и музиката и текстовите се разликуваат и се на повисоко ниво.

Албумот е во рамките на тврдокорниот и моќен хевиметал, но се чувствуваат влијанија и од други стилови и потправци на оваа музика. Дали со ова експериментирање отворате нова музичка страница?

Дарко (Блуз): Албумот музички плови на брановите на хевиметалот, но на некои песни може да се почувствуваат и прогресивни пасажи и македонски битови, како што е случајот со песната Instrumetal. Можеби некој ќе рече дека таа песна отскокнува од преостанатите, но сепак мислам дека одлично се вклопува во целиот концепт затоа што сме Македонци и не можеме да избегаме во традиционалниот ритам и бит што ги носиме во нашите гени.

Во изминативе години имавте многу настапи тука и во странство, а ја делевте сцената и со големи имиња, како Whitesnake, Judas Priest и Halloween. Какво е чувството да се свири пред своите учители и идоли?

Урош: Да свириш пред групите што ти се идоли, од кои си учел и со кои си растел, е неверојатно. Но најчудно е што ние навистина немавме трема кога требаше да свириме пред нив. Излеговме на сцената и го дадовме максимумот, а тие нè пофалија и ни дадоа голема поддршка. Се сеќавам дека по настапот пред Whitesnake, гитаристот на бендот, познатиот Doug Aldrich, дојде, го прегрна нашиот гитарист Дениз Адил и му рече: „Ти си мојот човек, ти си мојот омилен гитарист“. Слични пофални коментари за нашата музика и за свирењето добивме и од членовите на Judas Priest и Halloween. Тоа е доказ за нашата работа и за квалитет.

Продадовме примероци од албумот додека се снимаше Урош: Во текот на снимањето, пред да исконтактираме со Miner records, размислувавме албумот да го објавиме сами. Дојдовме на идеја да собереме пари преку интернет-платформите. Објавивме оглас дека снимаме албум, се претставивме кои сме и што сме и побаравме одредена сума пари. Бевме изненадени што за кратко време собравме солидна сума. Практично во еден вид претпродажба продадовме околу 80 примероци од албумот, без луѓето да слушнат како звучи тоа. Повеќето од купувачите се од Македонија, но имаше и од Италија, Англија и од Холандија.

ИНТЕРВЈУ: Чиста околина

Објавено во „Нова Македонија“ на 16.07.2016

Рапот да се врати на изворот и да почне

да си игра со себе

Рап-пионерите Чиста околина, кои уживаат култен статус кај целата андерграунд-публика во Македонија, викендов ќе настапат на главната сцена на дојранскиот Д-фестивал. Во оваа пригода групата ќе биде во осумчлена формација со три MC's, двајца диџеи и тројца инструменталисти. Ристо Солунчев, Самоил Петревски, Виктор Георгиев-Виџи и диџејот Јане Јосифовски ќе бидат придружувани од гитаристот Сеад Хаџиќ-Сецко, басистот Ѓоле Максимовски и тапанарот Гоце Стевковски, но и од специјалниот гостин-диџеј Славе Спировски.

Инаку, Чиста околина деновиве го пушти во етер спотот за новата песна со провокативен наслов, Си играме со рапот, зад кој стојат Иван Солунчев и S.B.Studio . Настапот на Д-фестивал е најава за големото враќање на Чиста околина, како и за новиот албум, кој веќе е во подготовка.

Пред неколку години повторно се активиравте, потоа ја снимивте Изморена авангарда, а сега и Си играме со рапот. Зошто имаше толкава пауза и зошто мислите дека баш сега е моментот повторно да се активирате?

Ристо: Во 1997 година, кога го сведовме бендот на поефикасна и покомпактна екипа, требаше да продолжиме да работиме. Но тогаш сите почнавме да се занимаваме со нешто друго, а не само со музика. Првото појавување на таа скратена екипа беше во 2001 г. на фестивалот Таксират и иако условите што тогаш ни ги понуди Lithium records беа добри, сепак мислевме дека нема ништо да излезе, едноставно дека нема да биде искрено докрај. Како да бевме фатени во расчекор и затоа тоа го оставивме за некои други времиња, или можеби никогаш. Единаесет години подоцна, повторно се создадоа услови за настап на Таксират, а потоа, еве, самото време извртува форма за нашата форма.

Самоил: Во период меѓу двата Таксирата, многу луѓе нè поттикнуваа и ни зборуваа дека треба да се активираме, а и ние самите секогаш носталгично се навраќавме на тие муабети. Всушност, чувствувавме дека приказната ни е недовршена, затоа што со песната Пуздер тргнавме во една друга насока за разлика од тоа што го правевме претходно. Материјалот од албумот Новиот аспект на старата школа беше во старошколски рап-стил, но со Пуздер почнавме да вметнуваме и други елементи и практично да го најавуваме новиот почеток на Чиста околина. Всушност, почнавме и застанавме, и затоа сметаме дека приказната е недовршена. Па, дури и песната Си играме со рапот како идеја е изведена на концертот од 1997 г., а Изморена авангарда како плот се раѓаше во 2001 г.

Песната Си играме со рапот предизвика многу реакции. Покрај позитивните, има и негативни, а некои ве обвинуваат дека го предадовте рапот. Која е пораката на овој сингл?

Ристо: Насловот на песната воопшто нема негативна конотација, туку има баш раперски контекст. Проблемот е во тоа што веројатно младиве генерации немаат однос кон една скопска улична култура за да го разберат зборот што им пречи. Па затоа потешко ги разбираат идејата и пораката на насловот и на целиот текст. Идејата на зборот е од 1997 г. и се роди во најраперскиот период, практично пред концертот, кога бевме во страшна инспирација. Песната се роди брзо, импулсивно, и во еден типичен младешки раперски еготрип си рековме: Ух, не сме нормални, еј, си играме курташак со рапот! Всушност, идејата е дека сме слободни и правиме што сакаме, дека сме доволно зрели и си поигруваме со рапот, си поигруваме сами со себе, со самата Чиста околина. Исто како што Меси прави што сака со топката, тој си игра со самата игра, така и ние со рапот.

Самоил: Чудно е што луѓето не сфаќаат и не забележуваат дека стихот нема веќе рап, раперите се мртви е во прашална форма. Тоа се забележува и при рецитирањето, затоа што мојот глас оди нагоре, а доколку реченицата е потврдна гласот би одел надолу. Тоа се елементарни работи што се учат и во основно училиште. Граматика со изговор. Но повеќезначноста и неодреденоста на нашите текстови се покажуваат како проблем за луѓето, а тоа не е наш недостаток. Луѓето имаат проблем со слободата на уметничкиот израз, а ние немаме намера да се објаснуваме или да се натпреваруваме со никого. Рака на срце, има доста млади луѓе што ја сфатиле пораката, што знаат да ценат, што размислуваат и што имаат изградено мислење за нас, за рапот, за сцената...

Како дојде целата идеја да се направи песната со наслов Си играме со рапот?

Ристо: Целата идеја на песната Си играме со рапот воопшто не е случајна, и ние практично се навраќаме на корените на самиот рап, ако сакате и на целата уметност, на она чисто супстанцијално занимавање со уметност. Е, сега, ако луѓето се вратат на корените на рапот, ќе сфатат дека тој всушност не е ништо друго освен игра и самиот настанал од игра. Раперите најпрво почнале да си играат со плочи што ги користеле како парчиња, дефрагментирале други музички дела, користеле рецитатив наместо пеење. Рапот е јасен постмодерен вид на уметност и не разбирам што не е јасно тука. Откако рапот ја воспостави својата надворешна форма, кога се врза за сцена, за систем, тој природно се затвори во една инерција и ја загуби врската со сопствената внатрешна историја, имено тој веќе не игра со сопствените форми. Си играме со рапот е всушност еден есеј, оглед, една теза дека рапот треба да се врати на сопствениот извор и да почне да си игра со себе.

Дали новиот албумот ќе биде концептуален или експериментален?

Ристо: Сè уште не сме ги дефинирале работите, затоа што не знаеме во која насока ќе нè води целата оваа работа. Најверојатно ќе има уште два експеримента, а ќе има и песна со една македонска рок-група. Во секој случај ќе продолжиме да експериментираме со формите и не мора да значи дека сите песни ќе бидат како Изморена авангарда и Си играме со рапот. Може во некоја песна тежиштето да биде ставено на инструментите, додека, пак, во друга воопшто да ги нема.

Самоил: Идејата е наесен да излезе еден мини-албум со четири-пет песни и во секоја од нив ќе го покажеме различниот начин на експериментирање. Практично идејата е едноставна, а тоа е албумот да не биде монотон туку да биде интригантен.

Како ви влијае вам како креативци целата глобална ситуација, затоа што политичко-економската состојба и кај нас и во светот воопшто не е сјајна?

Ристо: Самиот свет не е некое сјајно место за живеење, но тоа не е лошо тло за уметност, бидејќи таа е тесно поврзана со страдањето. Ако човекот е среќен, тогаш веројатно нема длабока потреба од уметност. Човечкото суштество никогаш не е среќно, или е во потрага по минимум услови за момент да ја отстрани несреќата од себе. Тоа се идеални услови за уметност. Гневот создава или револуција или уметност. Всушност, негативното секогаш влијае позитивно на човекот што се занимава со уметност. Некои луѓе се трудат уметноста да ја поврзат со задоволства, но според Хајдегер тоа не е уметност туку е слаткарница. Ако сакаме уметноста да нè заслади како некоја добра баклава, тогаш уметноста не ни треба, ја имаме слаткарницата. Уметноста нема работа само со убавината, таа е во нужна врска со вистината.

Како од оваа дистанца гледате на рап-сцената во Македонија?

Самоил: Кога разговараме четворицата се согласуваме дека денес има квалитетни бендови, како Легијата, Зад аголот и други, кои прават длабоко фундиран, хардкор-рап на високо ниво, за кое сметаат дека е најдобро. Токсикологија е исто добра екипа, која работеше нешто поинаку. Сето тоа навистина ни се допаѓа, но во нашата перспектива (веројатно имаме право на перспектива) сето тоа се случува внатре во самата надворешна рамка на рапот и хипхопот, како глобално прифатени стандарди за тоа како треба да изгледа и да звучи рап-музиката. Имаат солидна продукција и прават интересни спотови и тоа е сликата за моменталната рап-сцена кај нас. Но ние не се сме ограничени од овие стандарди, затоа што и пред дваесет години ние бевме рапери за да бидеме всушност нихилисти, како да бевме андерграунд на андерграундот. Секогаш бараме нешто различно, некоја мешавина на стилови и на размислувања.

Ристо: Во основа, ние никогаш не сме се врзувале со сцена. Кога во 1997 година условно ја напуштивме, тогаш немаше рап-сцена, бидејќи постоеја неколку исклучителни бендови, но немаше вистински услови и публика за сериозна сцена. Рапот си го пробиваше патот, а сцената бара соодветна констелација. Денес, речиси дваесет години подоцна, има одлична и моќна рап-сцена, но ние навистина не се гледаме во неа. Не мислам да се натпреварувам со помлади артисти и со други групи, едноставно не ме интересира рап-сцената, нас нè интересира самиот уметнички израз како таков. Ние постојано сме во едно самоиронично укинување. Пред дваесетина години по убедување бевме надреалисти, што значи дека баравме форма за слободата од безличниот диктат на разумот. Се трудевме иронично да избегаме од секоја форма, па дури и од рапот. Во основа, албумот Новиот аспект на старата школа личи на типичен рап-албум, но тој воопшто не е конвенционален израз. Сега кога имаме поголемо животно, но и музичко искуство, се гледаме како музичари во некоја постмодерна смисла, а не како рапери.

ALBUM REVIEW: Без име - Фонија

Објавено во „Нова Македонија“ на 22.01.2016

Ме слушаш ли, јас не се предавам

Кога една група ќе објави пет студиски албуми во својата кариера, значи дека тоа е веќе зрел бенд, но кога тоа ќе го направиш на само 24 години, јасно е дека тој бенд сè уште не го изнедрил најдоброто од себе. Таков е примерот со скопското панкрок-трио Фонија, кое минатата година го објави албумот со симболичен наслов Без име.

Музичко-инструменталниот дел на албумот е во манирот на рокенролот и постпанкот, каде што во преден план се гитарските рифови, збогатени со синкопирачката ритам-секција и одличните вокални решенија. Но ако се преслушаат сите нивни досегашни албуми, Параноја (2008 г.), Петар Пан синдром (2010 г.), Зелен, сончев ден (2012 г.) и Мојот пекол (2013 г.), ќе се сфати дека Фонија е бенд што музиката ја сфаќа како сериозна работа.

ИЗВЕДУВАЧ: Фонија

АЛБУМ: Без име

БРОЈ НА ПЕСНИ: 9

ВРЕМЕТРАЕЊЕ: 29.21 минути

ЖАНР: постпанк, панк-рок, рок

ПЕРИОД НА СНИМАЊЕ: јуни-август 2015 г.

ПРОДУЦЕНТИ: Васко Атанасоски, Дени Крстев

ИЗДАВАЧ: МКЦ, Giljotina, Corpus Delicti Records

ДАТУМ НА ОБЈАВУВАЊЕ: 2.11.2015 г.

АВТОР НА НАСЛОВНА СТРАНИЦА: Кристина Горовска

ФОРМАТ: CD / LP

ОЦЕНКА: 4,5

Ако во 2008 година тие свиреа и пееја за параноја, што е и нормално за тинејџер, сега тие се на неколку скалила погоре и во текстуална и во музичка смисла.

Кога станува збор за лириката, последното издание уште со својот наслов Без име кажува дека тука ќе има цврсти ставови. Пораките не се двосмислени, иако на моменти можат да се почувствуваат и некои затскриени симболики, туку тие се многу јасни и директни. Вистински рокенрол-бунтовници, кои преку текстот и музиката, храбро и без страв го искажуваат своето мислење.

Доволно е да се споменат и некои од насловите на песните како Улици без име, Нема генерација, Времиња, Без компас, Патоказ за да се почувствува дека Дени, Стефан и Кристијан имаат голема самодоверба и дека ќе се борат сè додека не ја извојуваат победата. Со ваквиот пристап тие можат да станат предводници на својата генерација. Рака на срце, момците не се вообразени деца, туку добро испрофилирани музичари, кои ги респектираат постарите колеги од кои учеле и сè уште учат.