ИНТЕРВЈУ: Ѓорѓи Илoвски-Џоле (SMUT)

Објавено во „Нова Македонија“ на 20.03.2014

Најубаво е кога великаните ќе ти признаат

дека си добар колку нив

Хероите на македонската хардкор-сцена Smut годинава прославуваат 18-годишнина од оформувањето. По тој повод утревечер во клубот Хавана ќе одржат славенички концерт, кој има симболичен наслов 18 години тешкото.

Според најавата, настанот ќе биде уште една убава дружба на музичарите и на верната публика. Ќе преовладуваат емотивни моменти и целовечерна програма со песни што Smut ретко или никогаш досега не ги свиреле на своите настапи. За збогатување на моќната атмосфера, Смат ги покани и гостите Shock Troopers и Gears од Скопје, како и бугарскиот бенд Melekh, а покрај нив ќе има и уште неколку изненадувања.

Членовите на бендот, Ѓорѓи Иловски-Џоле, Дарко Најдовски, Благоја Антовски, Горан Ристевски и Огнен Шапковски, ветуваат дека утревечер во Хавана ќе го остават срцето на бина, како што пееја и во една од своите песни.

Поминаа 18 години од оформувањето на Smut. Што од оваа дистанца значи Smut за вас денес, дали тоа е бенд, институција или начин на живот?

- Со текот на годините видовме дека Smut не ни значи само нам. Секако дека нам најмногу ни значи, но тоа е правопропорционално поврзано со љубовта и со почитта што ги чувствуваат нашите блиски, пријателите, семејствата и публиката. Кога станува збор за Smut, јас и другите членови почнуваме да се однесуваме како Борги од Ѕвездени патеки. Во нас се раѓа колективна свест и точно знаеме што треба да се направи за некој концерт, проект или турнеја. Кај нас не постојат зборовите од типот не можам, не сакам или имам работа. Кога доаѓа време за Smut, сe` е споредно, а најдобро во сето тоа е што нашите блиски и сакани го разбираат тоа. Нашата посветеност досега не се ставила под знак прашалник, што значи дека тоа наедно е и бенд, и институција, и начин на живот.

Од концертот по повод 10 години Smut (25.02.2006 во МКЦ)

Славеничкиот концерт го насловивте 18 години тешкото. Колку навистина беше тежок вашиот музички пат во изминативе години?

- Не се работи само за музичкиот пат туку и воопшто за животот на Smut. И претходно сум велел дека првите десет години беа тешки, но сите години потоа беа сe` потешки и потешки. Ако луѓето малку подразмислат, ќе сфатат колку е тешко во нашата земја да дејствуваш на музичко поле, особено толку долго време. Тоа е неверојатно тешко, особено за ваков вид музика. Не станува збор за еден албум во десет години, туку за константна работа што трае 18 години. Ние никогаш не сме престанале со работа, па потоа да правиме врева околу повторно собирање. Во изминативе 18 години Smut никогаш не застана со работа, колку и да беше невозможно тоа.

Вашите концерти секогаш имаат неверојатна енергија, но и многу емотивни моменти. Колку е важна публиката за создавањето на ваквата атмосфера?

- Кога би се вратил наназад, тие емотивни моменти се клучните поради кои Smut сe` уште е бенд. Не ја оспорувам нашата љубов кон музиката, но искрено најдраго ни е кога ќе видиме дека публиката учествува со целото срце. Нема поубав момент кога ќе ја чуете публиката како ги пее текстовите, и тоа од дното на душата, а наедно и се поистоветува со зборовите од песните. Тоа е сржта на овој бенд, а публиката е таа поради која Smut сe` уште дише.

                                                                                             Rock Fest 1997

По повод 18-годишниот јубилеј, повторно го преснимивте вашиот деби-албум. Зошто се решивте на ваков чекор?

- Искрено, првиот албум на сите нас ни беше стара болка. Тоа е како некоја стара љубов и рана што не престанала да пече. Едноставно не можевме да се помириме со старата продукција и како звучеше, па затоа решивме да го преснимиме.

Вие сте едни од ретките домашни состави што ја делеле сцената со големи имиња, меѓу кои се некои ваши идоли Biohazard, Sick Of It All, Hatebreed и многу други. Како е да се свири на иста сцена со групи од кои некогаш и вие сте учеле?

- Чувството е одлично, но уште подобро е кога ќе чујат од која земја доаѓаме, тогаш им се менуваат фаците. По концертот во Софија минатата година, кога свиревме со Parkway Drive, кој моментално е еден од водечките бендови во овој стил, пејачот на групата му пријде на нашиот гитарист Горан и му рече: „Момци, вие не сте нормални. Требаше ние да свириме пред вас, а не обратно“. И од други бендови сме добивале слични комплименти и на никој од нив не им се веруваше од каде сме. Нема ништо поубаво кога тие великани ќе ти признаат дека си добар колку нив.

INTERVIEW: Project Zlust

Објавено во „Ритам“ на 24.12.2004

Не им робуваме на

строго определените стандарди

Џијан Емин, Владимир Поп-Христов, Иван Бејков, Гоце Стевковски, Бојан Угриновски, Газменд Бериша и Французинот Оливие Самулијан се луѓето што стојат зад Project Zlust. Споменативе пред десетина дена ги објавија своите два албума: деби-изданието со името на составот (концертните снимки од Летниот кумановски џез-фестивал 2000) и саундтрекот од филмот на Теона Митевска, Како убив светец. Поголемиот дел од членовите на Project Zlust едновремено свират и во рокенрол-бендот ДНО, кој деновиве конечно ќе го промовира својот деби-албум насловен Тишина. Во разговорот со Емин и Оливие, главно ќе се задржиме на дејствувањето на Project Zlust и на нивните актуелни објави.

Пред четири години настапивте на Летниот кумановски џез-фестивал. Аудиоснимката од тој концерт ја објавувате како ваш деби-албум. Зошто дури сега?

Емин Џијан: Концертот во рамките на Летниот кумановски џез-фестивал во 2000 година беше првиот поголем концерт на Project Zlust. Всушност, од овој концерт практично почна да постои бендот. Публиката што присуствуваше на тој настан беше воодушевена од нашиот настап. Во изминативе четири години секојдневно се зголемуваше побарувачката за наше издание. Бидејќи досега имаме објавено само едно EP со четири песни, решивме конечно нашата верна публика да ја израдуваме со едно вакво албумско издание. Ние навистина им го должевме тоа на нашите приврзаници.

Нели е малку необично првиот албум на бендот да биде со снимки од концертен настап?

Оливие Самулијан: Точно дека ова е малку необично, но ние не сакаме да се држиме до тие таканаречени строго определени стандарди. Бидејќи на пазарот се појави побарувачка на аудиозапис од конкретниот концерт, ние како професионалци моравме да одговориме на тие предизвици. Едноставно публиката нѐ натера да го објавиме овој материјал.

Како дојде до соработката со Теона Митевска и со екипата што го снимаше филмот Како убив светец?

Емин Џијан: Благодарение на Оливие Самулијан, нејзиниот сопруг. Првично оваа задача му била понудена нему, но бидејќи тој како поединец не можел сам да ја направи музиката, предложи тоа да го направи заедно со нас.

Оливие, во Македонија сте веќе неколку години. За тоа време сигурно имавте можност, благодарение и на дружбата со момците од бендот, поблиску да се запознаете со македонската музика - од изворната, преку рокенролот, па сѐ до џезот. Колку сето тоа влијаеше на Вас при компонирањето на музиката за филмот?

Оливие Самулијан: Во Македонија првпат дојдов во 2001 година, а жлустовци ги запознав во Македонската филхармонија, каде што свиревме заедно. Многу се зближивме бидејќи имаме слични музички сфаќања, од што произлезе и Project Zlust. Во текот на овие неколку години постојано слушав македонска музика. Едноставно бев фасциниран од неа. Кога дојде понудата за пишувањето музика за филмот Како убив светец, јас искористив некои делови од македонската изворна музика и ги соединив со моите музички корени. Никогаш нема да се осмелам да направам типична македонска музика, затоа што јас не ја чувствувам како што ја чувствувате вие.

Саундтрекот на македонскиот пазар излезе под етикетата на Sisters and Brothers Mitevski во копродукција на Chicken medness. Има ли шанси оваа објава да биде дистрибуирана и надвор од земјава?

Оливие Самулијан: Сѐ уште нема некои конкретни понуди. Сѐ се сведува само на разговори, од што се надеваме дека ќе произлезе нешто повеќе. Знаејќи дека филмот Како убив светец ќе се дистрибуира во европските држави, а можеби и пошироко, нормално е и музиката да оди во пакет со филмот. Насекаде во светот има луѓе што откако ќе го видат филмот си го купуваат дискот со оригиналната музика. Ние не смееме да дозволиме да се дистрибуира филмот без саундтрекот. Едноставно не треба да ја направиме таа грешка.

Ова не е ваше прво искуство со наменска музика. Од каде потребата за ваков начин на изразување и дали понатаму ќе продолжите со работа врз вакви проекти?

Оливие Самулијан: Досега сем работеле на повеќе проекти со наменска музика, за филм и за театар. Во изминативе години имавме можност да работиме заедно со Кирил Џајковски на музиката за филмот Големата вода, потоа на Бал-кан-кан, но и за повеќе театарски претстави. Пред околу две години ја напишавме музиката за документарниот филм на Лабина и Теона Митевски, насловен Вета. Еден од поважните наши ангажмани беше создавањето музика за кратки документарни филмови за француското говорно подрачје, што претставуваше отскочна штица за саундтрекот на целовечерниот филм Како убив светец. Ова претставува еден вид финале кога станува збор за наменска музика.

Емин Џијан: Секако дека наменската музика не ни е приоритет. Ние, всушност, целото ова време се обидуваме да создадеме музика со специфичен, наш звук. Нешто по што би се разликувале од сите други. Во изминативе години тој звук еволуира, се менува, но сепак основата останува иста. Во моментов работиме на нов материјал. Се надевам дека на нашиот нов албум, односно првото вистинско студиско издание на Project Zlust, нема долго да се чека и на него ќе се види каде сме тргнале и до каде сме стигнале.

Пред нецела година бевте гости на последната албумска објава на пијанистот Никола Коџабашија. Светската критика овој албум го оцени со многу високи оценки. Како се чувствувате вие како дел од екипата што ја создаде музиката за ова остварување?

Емин Џијан: Нашата соработка со Коџабашија датира уште од поодамна. Од времето на ансамблот Алшар, каде што челнуваа поголемиот дел од музичарите што сега го сочинуваат Project Zlust. Што се однесува за конкретниот албум на Коџабашија, таа соработка излезе многу спонтано и многу природно. Тоа се случи минатат година кога Никола, дојде од Англија во Скопје. Се сретнавме во нашето старо студио и една недела снимавме. Откако ги слушнавме снимките, сите бевме изненадени од она што сме го сработиле. Нам, како Project Zlust, многу ни е мило што светските музички новинари овој албум го оценија со највисоки оценки. Со тоа се докажува дека кај нас во Македонија и сега, во времево во кое живееме, има голем музички потенцијал.

Поголемиот дел од музичарите во Project Zlust се членови и на рокенрол-составот ДНО. Овие два бенда концепциски се разликуваат во однос на музиката што ја создаваат. Нели ви пречи вам, како музичари, да се префрлате од еден во друг филм и како се справувате со тоа?

Емин Џијан: Основно е тоа што музиката на овие два бенда е наменета за различна публика. Она што го прави ДНО е класичен рокенрол што го консумира релативно помлада публика. Луѓето што доаѓаат на свирките на ДНО, се полни со енергија и тоа им е единствено место каде што можат да ја потрошат. Што се однесува за музиката на Project Zlust, таа е создадена за полежерна, камерна атмосфера. Инаку постоењето на Project Zlust најмногу се должи на нашата потреба да креираме нешто различно од она што ни е секојдневна обврска. Речиси сите имаме завршено некакво музичко образование, дел од нас работат во Македонската филхармонија, каде што секојдневно слушаме и свириме музика од големите мајстори на класичната музика, па ова му доаѓа како бегство од сето тоа. Значи, формирањето бенд каков што е Project Zlust дојде како одговор на нашата потреба да ги искажеме нашите идеи, но во еден друг вид музика.

Веднаш по промоцијата на саундтрекот заминавте во Сараево, каде што одржавте концерт. Дали таа свирка претставуваше промоција на тој материјал или свиревте и нешто друго?

Емин Џијан: Тоа не беше официјална промоција на саундтрекот, бидејќи свиревме и песни што беа изведени на Летниот кумановски џез-фестивал, но и неколку нумери од новиот материјал, кој сѐ уште не е објавен. Концертот претставуваше една комбинација од сето она што сме го направиле до сега.

Оливие Самулијан: Публиката нѐ прифати одлично. Четири пати нѐ враќаа на бис, што е добар показател за нивото на комуникација што сме го постигнале. Знаејќи го фактот дека филмот Како убив светец, беше во официјална конкуренција на филмскиот фестивал во Сараево, луѓето веќе имаа претстава за каква музика станува збор.

INTERVIEW: Steve Chandra Savale (Asian Dub Foundation)

Објавено во „Нова Македонија“ на 02.12.2011

Не сме догматска организација

заглавена во едно време

Asian Dub Foundation е еден од најпознатите социјално-политички ангажирани состави во светот. Правејќи комбинации на електроника, брејкбит, даб, а притоа користејќи го панкрок-влијанието и рок-инструментите, но и ситар, табла, па се` до звуците од старите плочи на нивните родители, станаа препознатливи по својот музички израз. Бендот е роден како плод на документарниот филм Identical Beat, кој е снимен во Лондон, со цел на децата на азиските имигранти да им ги покаже основите на музиката и на музичката технологија. Двајцата водители на филмот, Aniruddha Das и John Pandit, заедно со 14-годишниот бенгалски рапер Deedar Zaman го формираат составот Asian Dub Foundation, на кој подоцна ќе му се приклучи и гитаристот Steve Chandra Savale. Во пресрет на нивниот настап на фестивалот Таксират, Steve ги објаснува сите работи поврзани за бендот и за нивните политички и идеолошки погледи.

Asian Dub Foundation првпат во Скопје настапуваше во 2003 година. Колку бендот созреа во текот на изминативе осум години на музички план?

- Осум години навистина е голем период за секого и за секоја работа, па така и за нас. Во изминатиот период во групата дојдоа нови членови, објавивме четири албуми и мислам дека моментално сме најдобриот бенд. Настапот на фестивалот Таксират за нас ќе биде и последен за оваа година, а потоа ќе се насочиме кон работата на новите материјали.

Ако пред десет години во фокусот беше 9/11, колку сега настаните во арапскиот свет и на Блискиот Исток влијаат врз вас?

- Иако нашата музика има идеолошки и политички предзнак, сепак во суштина тоа е само музика. Ние се концентрираме стриктно на одредени проблеми. Пишуваме музика и текстови за тоа што во моментот најмногу влијае врз нас.

Дали глобалната политичка ситуација и понатаму ве поттикнува да правите музика со која на некој начин ќе се борите против светската неправда?

- Без разлика колку пати ќе го кажеме спротивното, медиумите повторно нe` класифицираат како бенд, чиј фокус се политичките теми. Ние сепак создаваме музика за светот и мислам дека не сме нешто многу поразлични од други групи од минатото.

Секогаш сте биле повеќе левоориентирани, но со новиот албум, се чини, дека сте помалку идеолошки поотворени и повеќе универзално настроени?

- Мислам дека ќе беше многу лошо за нас како музичари, ако не ги променевме нашите погледи и останевме во едно место. Ваквите потези досега се покажале како кобни за многу музичари. Не сакавме да станеме една догматска организација, која ќе остане заглавена во едно време.

Која беше инспирацијата за вашиот последен албум A History of Now и која е неговата приказна?

- Секоја песна е приказна за себе, но во суштина во албумот се зборува за огромните технолошки промени, како што е Интернет. Тука се објаснува за тоа како оваа глобална мрежа нe` промени нас и како ние го согледуваме светот. Тоа најдобро може да се разбере во насловната песна, каде што зборуваме за информациското преоптоварување и на некој начин се обидуваме да го одвоиме реалното од работите што можат да бидат апсорбирани во овој дигитален свет.

Дали според вас, дигитализацијата може да го промени светот на подобро или на полошо?

- Дигитализацијата може да послужи и за добро и за лошо. На пример, во Арапската пролет луѓе користеа Facebook и Twitter, што само по себе доведе до одлично хоризонтално организирање на работите. Но истовремено Интернетот може да се користи и за следење на луѓе, за дознавање лични информации, но сепак мислам дека постои една златна средина, која не` опкружува и во која се наоѓаме ние.

Што создавате моментално, имате ли некои нови експерименти, текстови или музика што планирате да ја доусовршите?

- Секогаш експериментираме и испробуваме нови работи, но што ќе излезе од сето тоа ќе видиме. Ние не сме како оние бендови од почетокот на 1970-тите, кој седнува и цел проект го планира од почеток до крај. Музиката не е мисловен процес. Се` се работи спонтано со доста случајни делови, но главно планирањето е она што во одреден дел и ја уништува креативноста. Понекогаш најдобрите работи се случуваат кога планот нема да тргне како што треба.

Моментално англиската сцена е доста популарна, какво е вашето мислење за неа и воопшто за светската сцена?

- Една работа што доаѓа заедно со Интернетот е тоа што музиката веќе не може да се ограничи на една земја и на една сцена. На одреден начин денес се создаваат самоодржливи сцени што јас дури и не ги знам, додека, пак, нивното влијание само по себе е огромно. Па затоа моментално не ја гледам поентата на разграничување на англиската сцена од сите преостанати.

Кога сме кај глобалната сцена, што е тоа што моментално најмногу те фасцинира музички?

- Не се преоптоварувам со тоа од каде доаѓа музиката, музичките трендови, правци и идеи. Инаку, за мене најинтересна и доста невообичаена музика секогаш доаѓала од Конго. Звуците на бендот Konono #1 се навистина фасцинантни. Исто така, има еден тип од Јужна Африка, Spoek Mathambo, кој прави мелодии слични на Tricky и е неверојатно талентиран.

Што е со дабстепот, музичкиот правец што потекнува токму од Островот. Во каква ситуација се наоѓа тој?

- Кога станува збор за жанрови, дабстепот во изминативе години стана препознатлив музички правец за Британија. Лично има некои песни што навистина ми се допаѓаат, но има и такви што воопшто не можам да ги слушам. Сепак, мислам дека како правец ја има истрошено оригиналната енергија. Едноставно, кога ќе почнеш да го слушаш на реклами и на детски програми, веќе станува дел од мебелот, а тоа една од најлошите работи што може да му се случи на еден правец. Проблемот со овој тип музика е тоа што тешко можете да оставите свој печат, односно на одреден начин да ја персонализирате. Не може вашиот карактер да влијае врз самата музика.

Картата од фестивалот Таксират потпишана од  

Steve Chandra Savale